Week tegen eenzaamheid
In je eentje achter de geraniums zitten en niemand hebben om wat leuks mee te doen: voor veel mensen is het een schrikbeeld. En dat is niet gek: eenzaamheid is niet leuk, en zelfs ongezond: het kan leiden tot gezondheidsrisico’s.
En het wordt steeds erger: uit onderzoek blijkt dat er in Nederland een toename is van eenzaamheid: tien procent in tien jaar tijd. En uit de Gezondheidsmonitor 2022 blijkt dat 1 op de 7 mensen zich zelfs ernstig eenzaam voelt. Ouderen zijn extra vatbaar voor eenzaamheid: ze zijn minder mobiel, en mensen in hun omgeving vallen weg door overlijden.
Else Dannen van Dignis komt het vaak tegen. Ze is wijkverpleegkundige in de stad Groningen en komt bij cliënten over de vloer. “Sommige cliënten zijn boven de negentig jaar,” vertelt ze. “De wereld gaat ze te snel, ze volgen het niet meer. Dat is een vorm van existentiële eenzaamheid. Maar sociale eenzaamheid (waarbij je een sociale band met mensen mist – red.) komt ook voor.”
Als wijkverpleegkundige speelt ze een sleutelrol in het signaleren van eenzaamheid. Dannen: “Je gaat met zo iemand in gesprek en merkt dan dat iemand bijvoorbeeld sociaal contact mist. Maar daar kom je alleen achter als je ernaar vraagt: vaak is er schaamte over eenzaamheid en beginnen mensen er niet zelf over.” Hiervoor heeft Dignis een gespreksprotocol, waarin staat hoe je in gesprek kunt gaan als je vermoedt dat iemand eenzaam is.
In gesprek gaan is één ding, maar hoe los je eenzaamheid op? “Als blijkt dat iemand eenzaam is, ga ik vervolgens kijken wat diegene nodig heeft,” legt Dannen uit. “Iemand mist bijvoorbeeld sociaal contact. Dan vraag ik wat ze leuk vinden om te doen. Misschien houden ze van muziek maken: dan zoek ik contact met andere instanties in de stad om te kijken of daar iets voor is.”
Voor één cliënt die graag weer muziek wilde maken, zocht ze contact met een buurtwerker. Die heeft vervolgens een bandje opgezet met ouderen die nu samen weer muziek maken. En ze treden zelfs op: elke maand bij de dagbesteding in locatie Bernlef van Dignis. Dannen: “Dan zit hij daar als die oude rockster van vroeger, en gaat ie helemaal los. Dan breng je iemand terug in zijn kracht, dat is mooi.”
Dannen wil benadrukken dat iedereen een rol heeft in het signaleren van eenzaamheid. En dan vooral de zorgmedewerkers die bij mensen thuiskomen. “Je komt niet meer weg met even de steunkousen aandoen en de deur weer uitlopen. Je moet in gesprek met die mensen, ze vragen wat ze nodig hebben. Alleen dan kom je erachter of ze misschien eenzaam zijn en wat nodig hebben.”
Maar niet iedereen die alleen is, is eenzaam. Iedereen beleeft dat op zijn eigen manier. Dat beaamt Dannen ook. “Er was een meneer die vaak alleen was, maar die dat prima vond. Zijn zoon was er echter van overtuigd dat zijn vader eenzaam is, en geholpen moest worden. Maar dat was dus echt niet nodig. De cliënt heeft ook het recht om zijn eigen leven te leiden. Dat is één van onze kernwaarden bij Dignis: dat iedereen zo goed mogelijk zijn leven kan leiden op zijn of haar manier.”